Nefret Edilen Sekizli: Finansın En Meşhur Kötü Adamlarıyla Tanışın

İşte bu finans dünyası. Paranın kazanıldığı yer. Büyük paraların kazanıldığı yer. Bu, büyük bir oyun dünyası, bize epeyce fikir babası kazandıran bir dünya. Ne yazık ki, tüm finansal dahiler para kazanma yeteneklerini iyi niyetle kullanmıyor.

Bernie Madoff, Joseph Nacchio, Michael de Guzman, Elizabeth Holmes ya da Wall Street'in Kurdu olarak bilinen Jordan Belfort, bilgilerini, becerilerini, tanıdıklarını ya da sahip oldukları her ne varsa, dosdoğru söylemek gerekirse, insanları dolandırarak büyük miktarlarda para kazanmak için kullandılar.

Hayatta istediğin her şeyi elde edebilirsin derler. Ama finansın kötüleri bunu dolandırıcıkla yapar.

Bütün dünya bir komplodur

Bir finansal komplo veya para dolandırıcılığı, bir dolandırıcının kurbanın fonlarına erişmesini sağlayan kötü bir eylemdir. Kurbanın parasını gönüllü olarak verdiğini vurgulamak önemlidir. “Neden?” diye sorabilirsiniz. Çünkü dolandırıcıların yaptığı en iyi şey budur: İnsanları ikna ederler.

Dolandırıcılar, meşru görünen planlar bulurlar ve büyük ve hızlı kârlar vaat ederler. En azından sonunda fonlarını kaybedenler için, karşı konulması güç teklifler yaparlar.

Sahtekarlıkları fark etmek zor olabilir. Ancak, bu planları ayrıntılandırdıkça, kişisel kontroller yapmanıza yardımcı olabilecek standart özellikleri görmeye başlarsınız. İşte dikkat etmeniz gerekenler:

• Kısa sürede yüksek getiri garantisi.
• Seçkin veya elit bir yatırımcı grubuna katılma daveti.
• “İçeride” çalışan birinden teklif geldiğini iddia etme.
• Yakın gelecekte oyunu değiştirecek türden teknoloji iddiaları.
• Bir teklifin genel görüntüsünün gerçek olamayacak kadar iyi olması.

Bunlar sadece aralarından birkaçı. Gerçekte, daha fazla özellik olabilir, ancak sonunda bu basit yalanlara varırlar. Sonuç olarak, bir dolandırıcı bu yalanlardan bazılarını sizi

yatıştırmak ve tırnak içinde gelecek vaat eden bir girişime yatırım yapmanızı sağlamak için kullanır.

İnsanlar yüzyıllardır finansal dolandırıcılığa kanıyor. Hisse senedi dolandırıcılığının en eski örneklerinden biri 1700'lere kadar uzanır. Google'da “Güney Denizi Balonu” diye aratmanız yeterli olacaktır. Bu, şimdilerde pump-and-dump yani şişir ve düşür şeması olarak bilinen en önemli olaylardan biriydi.

Bir dolandırıcı, önce şirket hakkında yanlış bilgi vererek hisse senedi fiyatını yükseltir ve ardından, fiyat yeterince yükseldiğinde, abartılı hisseleri piyasaya sürer. Sonuç olarak, paranızı kaybedersiniz çünkü hisse senetleri gerçekten değersizdir, yani hisseler ile ilgili abartı bittiğinde.

Doksanların sonlarına ait bir suç filmi olan Boiler Room'da bunun nasıl çalıştığını görebilirsiniz. Veya gerçek hayattan bir örnek için Jordan Belfort’un hikayesine göz atabilirsiniz. Film onun hakkında yapılmıştı. Ancak şişir ve düşür, elbette sizi paranızdan ayırmanın tek yolu değildir. Aslında, en sık görülenlerle birlikte çok sayıda yol mevcuttur:

• Emre yazılı senet dolandırıcılıkları.
• Yakın ilgi grubu dolandırıcılıkları.
• İkili opsiyon yatırımı dolandırıcılığı.
• Peşin ücret ödeme dolandırıcılığı.
• Çeşitli internet dolandırıcılığı türleri.
• Yatırım seminerleri.

Evet, bunlardan bazıları da dolandırıcılık olarak kabul edilir. Ancak en popüler şema elbette piramittir.

Piramitlerin sadelikleri dahicedir. Giderek artan sayıda yatırımcıyı içeriye alır ve her yeni yatırımcı, girişime yeni insanları dahil eder. Bu yeni müşteriler, içeriye almak için başka yatırımcılar ararlar ve bu böyle devam eder.

Piramitler yıllarca ve hatta on yıllarca boyunca büyüyebilir, ancak yıkıldıklarında korkunç hasarlar verirler. Ve size şimdiye kadarki en önemli piramitlerin listesini vermenin zamanı geldi, ama işte burası tartışılan kısmı. Piramit benzeri girişimlerin çoğu resmi olarak çok düzeyli pazarlama olarak sunulur. Ve bu meşru bir iş stratejisidir. Piramit statüsünün verilmesi için mahkeme kararı gerektirir.

Bu yüzden, ahlaklı olmak adına alenen piramit olarak anılan pek çok şirket olsa bile, bu çok düzeyli pazarlama şirketlerinin hiçbirini sahtekar olarak adlandırmayacağız.

Bununla birlikte, gerçek bir dolandırıcılık, piramide oldukça benzeyen bir yapıdır – Ponzi şeması. İsmini 1920'lerde bir dolandırıcı olan Charles Ponzi'den alan bu program, yüksek getiri vaat ederek yeni yatırımcılar çeker. Bu yapıyla, sisteme erken giren yatırımcılara, daha sonraki yatırımcılardan gelen fonlarla ödeme yapılır. Dolandırıcılık, yatırımcıların çoğunluğu getiri talep etmeyi seçene kadar devam eder. Bu gerçekleştiğinde, Ponzi şeması parçalanır.

Finans dünyası, birçok hileli para kazanma hikayesi görmüştür. Bu yazıda, dünyanın en büyük sekiz borsa dolandırıcılığı ve bunların arkasındaki beyinler hakkında bilgi edineceksiniz.

En İyi 8 piyasa dolandırıcılığı ve skandalı

Bernie Madoff

Şimdiye kadarki en büyük Ponzi şemalarının klasik bir örneğiyle başlayacağız. 

New Yorklu bir finansçı olan Bernie Madoff, itibarını yeni yatırımcıları çekmek için kullandı ve onlara istikrarlı, çift haneli getiriler vaat etti. Yatırımcılar hisse senedi aldıklarını zannederken, gerçekte Madoff onların paralarını kendi banka hesabına yatırmıştı.    

Bu paranın bir kısmını, vaat edilen getiriler olarak talep edilen fonları ödemek için kullandı. Her şey, on yılı aşkın bir süre boyunca çalıştı. Yine, tüm bunlar Madoff’un saygın ve güvenilir bir iş adamı olarak kamuoyundaki imajı nedeniyle mümkün oldu. Ne de olsa NASDAQ'ın ardındaki adam oydu.

Ama er ya da geç her şeyin bir sonu vardır. Bernie Madoff’un dolandırıcılığı, berbat 2008 krizinden sonra açığa çıktı. Bu, Madoff’un müşterilerinin çoğunun paralarını çekmek istediği zamandı. Ve bildiğiniz gibi, hiçbir saadet zinciri bu durumdan sağ çıkamaz.

Dolandırıcılık açığa çıktığında, Madoff ciddi suçlamalarla karşı karşıya kaldı. Ve karar, hayatının geri kalanını demir parmaklıklar ardında geçirmek üzere olduğunu söylüyordu. Cezası 150 yıldı. Bernard Lawrence Madoff, 14 Nisan 2021'de hapishanede öldü. Ne yazık ki, bu dolandırıcılıkla ilgili tek ölüm bu değildi.

Madoff’un ifşa edilmesinden iki yıl sonra, oğullarından ve iş ortaklarından biri, tıpkı birkaç yatırımcısının da yaptığı gibi intihar etmişti.

Peki Bernie Madoff ne kadar para çalmıştı? Resmi rakamlar 65 milyar dolar diyor ve bu çılgın bir rakam. Sistem ne kadar süre boyunca çalışmıştı? Bu zor bir soru. Yani, Madoff planına 90'ların başında başladığını kendisi ifade etmişti.

Madoff ile 1975'ten beri çalışan bir hesap yöneticisi olan Frank DiPascali, dolandırıcılığın hatırladığından beri devam ettiğini söyledi. Ancak soruşturma sırasında ortaya çıkan belgeler, Madoff'un 1960'ların başından beri dolandırıcılığı sürdürdüğünü gösteriyor. Milyonlarca sahte ticaret raporu ekleyin ve dünyanın en büyük Ponzi şemasını elde edin.

Jordan Belfort

Martin Scorcese’nin ismini “Wall Street'in Kurdu” filminden biliyor olabilirsiniz. Ancak, filmin kurgudan ibaret olduğunu düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Jordan Belfort gerçek bir insan ve filmde gördüklerinizin çoğu bir nevi doğruydu.

Belfort, uzun süredir devam eden dolandırıcılığında, piyasa manipülasyonunu kullandı ve bu genellikle bu bir  şişir ve düşür planı olarak anılırdı. Stratton Oakmont, Inc.'i kurmak için bir grup hırslı broker ile birlikte çalıştı. Bu "tezgah üstü" aracı kurum, yıllar sonra Belfort’un ve birkaç ortağının tutuklanmasının ardından kötü bir üne kavuşacaktı.

Plan aslında yeni bir şey değildi – Belfort ve brokerları hisse senedi fiyatını yükselteceklerdi, böylece daha sonra nakite çevirecekler ve hisse senedinin değerinin büyük ölçüde düşmesine neden olacaklardı. Yüzlerce hırslı broker, Belfort’un kurt sürüsünde çalıştı, hiçbir şeyden şüphelenmeyen kurbanlara aramalar yaptı ve onları değersiz hisse senetlerini almaya ikna etti.

Hikaye 1998'de toplam 200 milyon dolarlık bir kayıpla sona erdi. Belfort, menkul kıymet dolandırıcılığı ve kara para aklamayla suçlanarak Wall Street suçları listesine girdi.

Michael de Guzman

İşte bir filme konu olana başka bir rezil dolandırıcılık daha. Ama bizzat Matthew McConaughey'nin oynadığı filme geçmeden önce, asıl hikayeden bahsedelim.

Yıl 1993. Bre-X Minerals'in bir çalışanı olan Michael de Guzman, Borneo ormanlarında altın olduğunu iddia eder. O andan itibaren, Bre-X Mineral’in hisse senetlerinin 6 milyar dolar değerine fırladığı bir tür altına hücum başlar!

Her şey 1993 ve 1996 yılları arasında, Michael de Guzman'ın Borneo bölgesinden hızlıca sahte altın numuneleri üretmesiyle olmuştur.

Guzman’ın sahtekarlığı, Endonezya hükümetinin şüphelenmeye başlamasından sonra alt üst oldu. Sonuç olarak devlet, Bre-X’in maden üzerindeki kontrolünün %45'ini geri aldı. Bir Amerikan madencilik şirketi olan Freeport McMoran çok fazla sondaj yaptı ama boş yere – tek bir altın pulu dahi bulunamamıştı. Bre-X için mutlu bir son olmamıştı çünkü değeri göz açıp kapayana kadar dibe vurmuştu.

Yaşananlardan bazıları Stephen Gaghan tarafından bir filme dönüştürüldü. Matthew McConaughey'in oynadığı bu 2016 suç draması, hafif bir şekilde Bre-X skandalına dayanan hikayeyi anlatır.

Joseph Nacchio

Bu hikaye, 3 milyar dolarlık etkileyici bir kayıpla sonuçlanan en ünlü içeriden bilgiyle alım satım dolandırıcılıklarından biridir.

İçeriden bilgiyle alım satım nedir? Basitçe söylemek gerekirse, birinin yakında dibe vuracağını kesin olarak bildiği bir hisse senedini satmasına bağlı dolandırıcılık şemasıdır. Bunu başarmak için piyasa durumunun veya belirli bir şirket içindeki süreçlerin çok iyi bilinmesi gerekir, dolayısıyla içeriden bilgiyle alım satım terimi de buradan gelir.

Joseph Nacchio, dünyanın en büyük içeriden bilgi alan hisse senedi yatırımcılarından biridir. Qwest Communications International'ın CEO'su olan Nacchio, şirketin ileriye doğru büyük bir adım atmak üzere olduğunu söyleyerek Wall Street'i Qwest hissesini almaya ikna etti. Ancak gerçekte Naccio bunların hiçbirinin doğru olmadığını biliyordu.

İçeriden bilgi ile alım satım konusunda 42 suçun 19'undan hüküm giyen Nacchio, daha sonra altı yıl federal hapis cezasına çarptırıldı ve ayrıca yasadışı hisse senedi alım satımından kazandığı 52 milyon doları iade etmesine karar verildi.

Nick Leeson

Henüz hiçbir filmi kaçırmadınız mı? İşte “Büyük Kumar” adında bir tane daha ve tahmin edin ne oluyor, bu da gerçek bir hikayeye, İngiltereli eski bir türev yatırımcısı Nicholas William Leeson'un hikayesine dayanıyor.

1999 yapımı bir dramada Ewan McGregor tarafından canlandırılan, gerçek hayattaki Barings Bank çalışanı Nick Leeson, kendisinin ve bazı yatırımcı arkadaşlarının kötü işlemlerini kapsayan sözde bir hata hesabı kullandı. Her şey, Leeson'ın sık sık partileyen meslektaşları tarafından yapılan bir dizi hatayı örtmek zorunda kalmasıyla başlamıştı. Uygulama sonunda 1,7 milyon dolarlık bir kayba yol açtı.

Leeson'un daha sonra söylediği gibi, yalnızca işini devam ettirmek istiyordu, bu yüzden böylesine büyük bir hatayı gizlemek için hata hesabını kullanmıştı. Ayrıca Leeson, bu planı asla kişisel kazanç için kullanmadığında ısrar etti. Ancak 1996 yılında çeşitli banka hesaplarında toplam 35 milyon doları kendisine bağladığı ortaya çıktı.

1995'te Leeson’ın bir dizi ciddi hatasından sonra, Barings Bank 827 milyon £ kaybetti ve kısa süre sonra da iflas etti. Leeson adaletten kaçmaya çalıştı ama tutuklandı ve Singapur'a iade edildi.

Altı buçuk yıl hapis cezasına çarptırılan Nick Leeson, 1999 yılında iyi halden ve sağlık koşullarından dolayı serbest bırakıldı – kendisine kolon kanseri teşhisi konuldu. Ancak Leeson, hastalıktan kurtulduğu için şanslıydı.

Bugün itibariyle, Nick Leeson hala alım satım ile uğraşıyor. Ama şimdi kendi parasını kullanıyor.

Sam Bankman-Fried

Sam Bankman-Fried’in hikayesi en yeni ve aynı zamanda en yankı uyandıran hikaye. Birçok kişinin düşündüğü gibi FTX skandalının tüm kripto endüstrisi üzerinde uzun vadeli etkileri olabilir. 

FTX Trading Ltd., 2019 yılında Sam Bankman-Fried ve ortağı Gary Wang tarafından kurulan eski bir kripto para borsası ve hedge fonudur. 2021'de şirket, bir milyondan fazla kullanıcısı ile zirvedeydi ve bu firmayı en iyi kripto para borsası listesinde üçüncü sıraya yerleştirmişti.

Sıkıntı 2022'de başladı. Bankman-Fried tarafından kurulan ve yönetilen bir başka şirket olan Alameda Research'ün FTX’in kendi token'ı FTT'de 5 milyar dolarlık etkileyici bir pozisyona sahip olduğu ortaya çıktı. Yapılan derinlemesine araştırmalar, Alameda'nın yatırım vakfının da FTT’de olduğunu, garip ve şüpheli bir şekilde, bir fiat para birimi veya başka bir kripto para birimi olmadığını gösterdi. Yani temel olarak, firma FTX için bir piyasa yapıcı olarak çalıştı ve FTT'nin değerini büyük satın almalar yoluyla şişirdi.

Bu bilgi, FTX yatırımcıları arasında endişelere yol açtı ve bu da toplam 6 milyar dolarlık büyük para çekme talebine sebep oldu. İlk olarak, FTX bir likidite krizi ilan etti. Ardından şirket, kendisinden 477 milyon dolar değerinde FTT'nin çalındığını iddia etti.

Talihsiz olaylar, FTX'in iflas etmesine, Sam Bankman-Fried'in tutuklanmasına ve tüm kripto endüstrisinin gelecek şeyler konusunda endişelenmesine neden oldu. Bankman-Fried, 2023 sonbaharında yargılanacak.

Sergei Mavrodi

Finansal hileler ve dolandırıcılık hikayelerinin çoğu, dünyanın en zengin bölgesi ve finansal sermayenin anavatanı olan Batı'dan gelir. Bununla birlikte, tarihi bağlamda hiç beklemeyeceğiniz bir ülkeden – Rusya'dan gelen büyük bir mali dolandırıcılığın canlı bir örneği mevcut.

Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra ülke kendisini siyasi ve ekonomik bir kargaşa içinde buldu. 1991 darbesi ve ardından gelen şiddetli olaylar, sosyalist mirastan geriye kalanları da ortadan kaldıran neoliberal bir ekonominin uzun vadeli etkileri için acımasız bir zemin oluşturmuştu.

90'ların Rusya'sının kıran kırana rekabet gerçekliği, çaresiz insanlara kolay para vaat eden birçok dolandırıcı yetiştirmişti. En kötü şöhretlilerden biri, Doğu Avrupa'nın en büyük finansal piramidi MMM'nin arkasındaki adam olan Sergei Mavrodi idi.

MMM 1989'da başladı, ancak 1994'ün başlarında Mavrodi Ponzi planını başlattığında zirveye ulaşmıştı. TV'de agresif reklamlarla MMM, etkileyici kâr vaatleriyle sıradan Rus vatandaşlarını cezbetmişti. MMM’nin ticari karakterlerinden birinin dediği gibi, “Ben beleşçi değilim, ben bir ortağım”, amaç bir kişinin MMM'ye yıllık %3000'lik çılgın bir getiri elde etme vaadiyle yatırım yapmasıydı.

Tahmin edebileceğiniz gibi, çok az şanslı insan bu rakamları gördü. Sıkıntı, aynı yıl binlerce MMM yatırımcısının Mavrodi’nin şirketini protesto etmesiyle başladı. Dolandırıcılık bariz olsa da, o zamanlar Rusya Federasyonu'nda Ponzi planlarına karşı herhangi bir yasa yoktu. Bu yüzden yardım gelmiyordu.

Ancak Sergei Mavrodi vergi kaçırmakla suçlandı. Bu, sonunda Mavrodi'nin Rusya'dan kaçmasına neden oldu ve MMM 1997'de iflas ilan etti ve bazı kaynakların söylediğine göre yaklaşık 10 milyon insanı eli boş bıraktı. Bildirildiğine göre, MMM'nin elli kurbanı intihar etti.

Elizabeth Holmes

Theranos'u hiç duydunuz mu? Duymadıysanız, o zaman bu hikayeyi kesinlikle eğlenceli bulacaksınız. Bunun için bir film projesi bile mevcut.

Lütfen genç ve çekici bir kadın, eski bir biyoteknoloji girişimcisi ve resmi olarak dolandırıcı olduğu ilan edilmiş Elizabeth Holmes ile tanışın. Holmes’un bir girişimci olarak çelişkili kariyeri, 2003 yılında 19 yaşındayken Elizabeth'in yenilikçi bir sağlık hizmeti şirketi olan Theranos'u kurmasıyla başlamıştı. Buradaki fikir, yeni oluşturulmuş hepsi bir arada kan testi makinesiyle kan testi alanında yeni bir çığır açmaktı.

Bu arada, Holmes'un sağlık sektörü girişimcisi olmak için Stanford'dan ayrıldığından bahsetmiş miydik? Evet, bunu yapmıştı. Peki bu durum Holmes’un icadını etkiledi mi? Belki etkiledi. Veya belki de Liz’in portresine küçük bir dokunuş oldu. Her neyse, devam edelim.

Elizabeth kendi küçük imparatorluğunu kurarken, buluşunun oyunun kurallarını değiştireceğinden emindi. Liz, işini geliştirmek, yatırımcı bulmak ve Amerikan kuruluşlarından destek almak için ailesinin bağlantılarını kullandı. Ona çeşitli şekillerde yardım edenlerin listesi, Henry Kissinger ve ardından Amerika Birleşik Devletleri'nin şu anki başkanı Joe Biden gibi kişileri içeriyordu.

Ancak üretim açısından işler daha da iyi gidebilirdi. Daha sonraları ortaya çıkacağı gibi, Theranos'un korkunç istihdam politikaları, şüpheli bilimi ve gölgeler ardında saklanmış ticari teknikleri vardı. Theranos makinesinin bazı parçaları Siemens tıbbi ekipmanlarından “ödünç alındığından” Theranos'un yaşadığı en büyük sorunlar arasında haksız işten çıkarmalar, üretim ekibi için gerçekçi olmayan son tarihler ve düpedüz hırsızlık vardı.

Uzun lafın kısası, Theranos kan testi makinesinin, neredeyse hiç bir tıbbi kullanımı olmayan başarısız bir yenilik olduğu ortaya çıktı. Şirketin 2018 yılında alıcı bulamayınca faaliyetlerini durduracağı açıklandı. Tahmin edebileceğiniz gibi, mesaj Theranos’un yatırımcıları için tatsız bir sürpriz oldu.

2022'de Liz Holmes, yatırımcıları dolandırmaktan suçlu bulundu ve hastaları dolandırmaktan beraat etti. Bu nedenle, Theranos hikayesi, yatırımcılara büyük getiriler vaat ederken talihsiz bir şekilde sıfır sonuçlu ve ağır kayıplar veren teknolojik yenilik iddiasına dayanan hileli bir yatırım planının mükemmel ve yakın tarihli bir örneğidir.

Sonuç

İstatistikler, yılda yaklaşık 30 milyon kişinin finansal dolandırıcılıklara kurban gittiğini gösteriyor. Bu sayı gerçekten çılgınca! Bugün öğrendiğiniz hikayeler, günümüz finans dünyasında olup bitenlerin sadece küçük bir kısmı. Paranızdan kurtulmanıza yardım etmek isteyen birçok dolandırıcı mevcut. Paranızı tehlikelerden uzak tutmak için eğer bir tavsiyeye ihtiyacınız varsa, işte size tavsiye: Kolay para vaatlerine kanmayın, çünkü bunlara kandığınızda kötü şeyler olmaya başlar.

Yatırım seçenekleri ararken, yılların deneyimine, net koşullara ve sağlam bir üne sahip saygın aracı kurumları deneyin. FBS, güncel yazılımlar, ücretsiz eğitim ve uygun koşullar da dahil olmak üzere alım satımlar için araçlar sağlayan bu tür şirketlerden biridir.